Ψάρι Ηραίας - Αρκαδίας

Το Ψάρι, οι κήποι και το τζαμί των Τούρκων

• 
• 

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Παρασκευή, 07 Σεπτεμβρίου 2018 08:09

Εμφανίσεις: 1847

Το Ψάρι, οι κήποι και το τζαμί των Τούρκων

 

Από μια παλιά συζήτηση με τον Βασίλη Αναστασόπουλο και τα παραχωρητήρια (κρατικοί τίτλοι ιδιοκτησίας μετά την τουρκοκρατία) ο οποίος μου έλεγε πως δόθηκαν στα χωριά μας περί το 1872, όπως τα έχει βρει στα αρχεία του κράτους.

Του έλεγα ότι πολλά παραχωρητήρια δόθηκαν από το κράτος  στους κατόχους των εκτάσεων με κάποιο μικρό τίμημα ή δόθηκαν συμπληρωματικά τμήματα στις εκτάσεις που κατείχαν οι Έλληνες ελέω επανάστασης του 1821. Σημειώνω ότι αυτό το γνωρίζω και επαγγελματικά δεδομένου ότι έχω διατελέσει Γενικός Διευθυντής Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων στο Υπουργείο Οικονομικών (αυτό δεν το γνωρίζουν οι πολλοί, με ξέρουν με όλες τις άλλες ιδιότητες).

Με την ευκαιρία της κουβέντας εκείνης του είπα μια ιστορία για το χωριό μας, όπως την έχω ακούσει μεταφερόμενη.

Μου λέει γράψε την ιστορία αυτή να την βάλουμε στο opsarion.gr. Άρχισα τότε να γράφω, αλλά κάπου την άφησα στη μέση και τη ξέχασα!

Μετά από πολύ καιρό τη βρήκα στον υπολογιστή μου και είπα να την τελειώσω και σας την παρουσιάζω:

Λέγαμε λοιπόν για τους Τούρκους και πως έφυγαν από το Ψάρι.

Οι Τούρκοι που κατοικούσαν στο χωριό Ψάρι μάλλον κινδύνευαν από τους επαναστατημένους Έλληνες που είχαν ενταχθεί στις ομάδες του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα σε χρόνο προγενέστερο του 1821.

- «Μάζεψε τα άλογα σου γιατί όσα βρούμε θα τα πάρουμε», είπε εμπιστευτικά ένας Τούρκος σε ένα Έλληνα φίλο του από το χωριό Ψάρι που το κατοικούσαν οι Έλληνες. «Θα φύγουμε το βράδυ  και όσα βρούμε θα τα πάρουμε μαζί μας για να μεταφέρουμε τα πράγματα» του είπε!

Οι Τούρκοι αν και κατακτητές, από τις μεταφερόμενες διηγήσεις στόμα το στόμα, μοιάζουν ότι βρίσκονταν σε ανασφάλεια και γενικότερο κίνδυνο! Γι’ αυτό ετοιμάζονταν να φύγουν από το Ψάρι νύχτα και να εγκαταλείψουν το χωριό τους που βρισκόταν λίγο πιο πέρα από το σημερινό Ψάρι .... στο λόφο με τα τοπωνύμια Κήποι, Ζορμπάς, Καριές, Βελή.

Στη θέση Κήποι ήταν και βρίσκονται ακόμα και σήμερα τα χαλάσματα του Τζαμιού των Τούρκων.

«Ο Έλληνας φίλος που το είπε ο Τούρκος ήταν ο Μπουγαλέξης», μου είπε ο Νίκος ο Μαυραειδόπουλος σε μια σχετική συζήτηση μαζί με τον αδελφό του Χρήστο.

Ακόμα ο Νίκος ο Ζαφειρόπουλος στο βιβλίο του «Ψάρι Ηραίας, Γορτυνίας» Έκδοση 1998, στη σελίδα 191 γράφει το ίδιο και επιπλέον γράφει πως ο Μπουγαλέξης ήταν ο Αλέξης Ζαφειρόπουλος.

Το μυστικό όμως μαθεύτηκε και όλοι οι Ψαραίοι Έλληνες κρύψανε τα άλογα και τα μουλάρια πάνω στον Άγιο Λιά  στη Ντάρδα. Οι Τούρκοι, μη βρίσκοντας τα παραπάνω ζώα που θέλανε να φορτώσουν χρήσιμα και είδη πρώτης ανάγκης, αναγκάστηκαν να ρίξουν τα χαλκώματα σε ένα μεγάλο πηγάδι, με σκοπό να γυρίσουν για να τα πάρουν. Από το πηγάδι αυτό πρέπει να έπιναν νερό οι Τούρκοι και ήταν πολύ βαθύ.

Κοντά στο τζαμί και στο πηγάδι υπήρχε μια τόσο μεγάλη καρυδιά που λέγεται πως αν ανέβαινες στην κορυφή της έβλεπες θάλασσα (από την καρδιά της Αρκαδίας)!

Φαίνεται ότι ομάδες επαναστατημένων Ελλήνων πλησίαζαν τους Τούρκους και κινδύνευαν, γιατί η ιστορία αυτή αν και τοποθετείται  πριν το 1821 σε όλες τις εκδοχές της δείχνει  επιτακτική ανάγκη να φύγουν νύχτα για να κερδίσουν χρόνο και απόσταση από τους επαναστατημένους Έλληνες που πλησίαζαν.

Οι Τούρκοι φεύγοντας, κατά μια εκδοχή, πίστευαν ότι θα ξαναγυρίσουν για αυτό και έκρυψαν τα χαλκώματά τους. Αντίθετη εκδοχή λέει, ότι έβαλαν φωτιά στο χωριό για να μην πέσει στα χέρια των Ελλήνων. Εάν όμως έκαιγαν το χωριό τους δεν θα έφευγαν νύχτα και δεν θα ενδιαφερόντουσαν να κρύψουν τα πράγματά τους. Ναι μεν δεν είχαν την πολυτέλεια του χρόνου, αλλά όλα οδηγούν ότι οργάνωσαν την αναχώρησή τους!

Άλλη μεταφερόμενη εκδοχή αναφέρει ότι, ο Μπουγαλέξης με τον Σταματόπουλο έκαψαν τα τούρκικα σπίτια για να μην ξαναπατήσουν οι Τούρκοι στο Ψάρι. Το τζαμί όμως είναι βέβαιο δεν το κάψανε έμεινε εκεί και καταστράφηκε από το χρόνο. Αυτό γράφει και ο Νικος Ζαφειρόπουλος στο βιβλίο του "Ψάρι Ηραίας, Γορτυνίας" Έκδοση 1998, στη σελίδα 192.

Το τζαμί των Τούρκων υπάρχει ως χάλασμα και τώρα, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι είναι το συγκεκριμένο χάλασμα, αφού πληθώρα μαρτυριών των παππούδων μας μιλούσαν για το τζαμί και τη θέση του.

Βρίσκεται στη θέση Κήποι στο χωράφι του πατέρα μου Παρασκευά Σταματόπουλου. Το παρατσούκλι μας είναι Κόλιας και εγώ μικρός στα γύρω χωριά ή στους μεγάλους που με ρώταγαν:

- «Ποιανού είσαι εσύ συ»;

- Χάριν συντομίας απαντούσα του Παρασκευά του Κόλια!

Η συγκεκριμένη θέση που βρίσκεται και τώρα η βάση του τζαμιού είναι στο ίσιωμα της κορυφής του λόφου στο πιο περίοπτο σημείο της περιοχής και το όνομα του χωραφιού "κήποι"  δείχνει ότι, επί τουρκοκρατίας, ήταν ο κήπος του τζαμιού  και το κέντρο του χωριού τους.

Ακόμα και εγώ θυμάμαι τα σκαλοπάτια κυκλικά (5-6) να ανεβαίνουν προς την είσοδο του τζαμιού. Κάποια στιγμή ίσως περί το 1970 οι πέτρες αυτές «χάθηκαν»..... «κάποιοι τις έκλεψαν» είπε ο πατέρας μου για να τις βάλουν σε καμιά πόρτα!!

Κάπου σε εκείνα τα χρόνια, ένα καλοκαίρι που είχα έρθει στο χωριό, 15χρονος μαθητής νυχτερινού στην Αθήνα, άρχισα να βγάζω πέτρες μέσα στα τροχάλια να βρω τον πυθμένα, τη βάση, το πάτωμα, να βρω κάτι....... με είδε ο πατέρας μου και μου λέει:

- Δημήτρη τι παιδεύεσαι;

- Θέλω να δω τι έχει κάτω κάτω..... που ξέρεις μπορεί να βρω και χρυσάφι του είπα γελώντας!

- Εσένα θα περιμέναν 150 χρόνια! μου είπε ο πατέρας μου .... μην παιδεύεσαι φτωχοί άνθρωποι σαν και εμάς θα ήταν, που να τα βρουν τα πλούτη στα μέρη μας! Φτώχεια τη βλέπεις, τη ζεις και μόνος σου .... τότε θα ήταν χειρότερα!

Τους κυνήγησαν οι Έλληνες και έφυγαν νύχτα και συνέχισε στοχαζόμενος ο πατέρας μου ..... που ξέρεις μπορεί να το ήθελαν και μόνοι τους να φύγουν!!! Απορώ και πως ήρθαν!

- Η γιαγιά σου, είπε η μάνα μου που παρακολουθούσε τη συζήτηση τη δική μου με τον πατέρα μου, έλεγε ότι ένας από το σόι του πατέρα σου ήταν τότε «μεγάλος» και ήταν σε αυτούς που κυνηγάνε τους Τούρκους! Μετά την απελευθέρωση που μοίραζαν οι ντόπιοι τα χωράφια των Τούρκων και οι Κουσιουραίοι που ήταν δυνατοί είχαν απλώσει κλωνές (σκοινιά ως μέτρο εννοούσε) και χώριζαν τα χωράφια. Τότε κατέβηκε από την κορυφή του Άγιο Λιά ο Σταματόπουλος και τους έκοψε το μέτρημα και την κλωνά και τους είπε:

«Το Τζαμί και οι κήποι δικοί μου»  και έτσι έγινε!! Από τότε οι Σταματοπουλαίοι έχουν τους κήπους, συνέχισε η μάνα μου!

Μετά από χρόνια σκεφτόμουν αυτός ο προ-προ παππούς θα ήταν κάποιος οπλαρχηγός που  ήθελε να πάρει το καλύτερο σημείο των Τούρκων ως λάφυρο, ως απόδειξη, και αφού οι άλλοι το δέχτηκαν σημαίνει ότι θα είχε προσφέρει στον απελευθερωτικό αγώνα και μάλλον θα είχε δύναμη!

Ψάχνοντας στις γραπτές αναφορές βρίσκονται δύο ονόματα (μάλλον αδέλφια)  ο Παρασκευάς Σταματόπουλος και ο Γιώργος Σταματόπουλος ο επονομαζόμενος «Καψοκαλύβας», που αναφέρονται στους επαναστατημένους του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα.

Για τον «Καψοκαλύβα» ρώτησα και μου είπαν, ότι μια εποχή που τον κυνήγησαν και οι Τούρκοι μπήκε στην καλύβα του για να σωθεί. Όταν πλησίασαν οι Τούρκοι και ετοιμαζόντουσαν να μπουν μέσα έβαλε μόνος του φωτιά στην καλύβα του και έφυγε κρυφά από την πίσω μεριά. Οι Τούρκοι περιμένοντας πείστηκαν ότι κάηκε μέσα στην καλύβα και έφυγαν (νόμιζαν ότι έβαλαν εκείνοι τη φωτιά στην ώρα της επίθεσης). Αυτός συνέχισε, έζησε  και οι απόγονοι του είναι στη Ζάτουνα (με το επίθετο Σωτηρόπουλοι τώρα, από κάποιο παιδί του Σωτήρη)

Ο Παρασκευάς ο Σταματόπουλος φέρεται ότι ήταν τότε 26 χρονών και είναι μάλλον αυτός ο πρόγονος μας που πήρε το τζαμί των Τούρκων στο σημείο που ήταν το τούρκικο Ψάρι. Ήταν στα σώματα του Κολοκοτρώνη και του Πλαπούτα.  Εκείνος πρέπει να είχε το παρατσούκλι Κόλιας από τον πατέρα του ή μας έμεινε από κάποιο παιδί του με το όνομα Νικόλας! (Νικόλας, τότε χαϊδευτικά Κόλιας). Ο Κολοκοτρώνης πέρναγε και δρούσε και στο Ψάρι  και κρυβόταν (βουνά και κατσάβραχα που να τον έβρισκαν)! Στα απομνημονεύματά του αναφέρει ότι όταν τον κυνηγούσαν οι Τούρκοι από την Καρύταινα κρύφτηκε στις Ψαραίικες σπηλιές! (Για τους Ψαραίους σημειώνω μάλλον εννοούσε τις σπηλιές απέναντι από του Βελή, τώρα ανήκουν στα όρια του χωριού Αράπηδες).

Αυτά έλεγα περίπου εκείνη την ημέρα στον Βασίλη Αναστασόπουλο!

 

 

 

 

 

 

Δημήτρης Παρασκευά Σταματόπουλος
7 Σεπτεμβρίου 2018