Ψάρι Ηραίας - Αρκαδίας

Κριτικές για το βιβλίο "Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας"

• 
• 

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Τρίτη, 25 Ιουνίου 2019 10:03

Εμφανίσεις: 1627

Δύο κριτικές

Έπεσαν στην αντίληψή μας δύο κριτικές που αφορούν το βιβλίο «Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας – Πηγές γραπτές επί του χάρτου & επί του εδάφους. Και οι δύο κριτικές, προέρχονται από πολύ αγαπητά πρόσωπα, η πρώτη από τον συμπατριώτη μας Δημήτρη Μαυραειδόπουλο, η δεύτερη από τον κοντοχωριανό μας Δάσκαλο από την Αετορράχη Αρκαδίας κύριο Γιάννη Ηλ. Νικολακόπουλο. Η πρώτη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Γορτυνία» του Κώστα Καλύβα και μας κοινοποιήθηκε μέσω φίλου, διότι ο γράφων εδώ και μερικά χρόνια δεν είναι πλέον συνδρομητής της καλής εφημερίδας. Η δεύτερη μας κοινοποιήθηκε μέσω ενός  email. Τις δημοσιεύουμε και τις δύο όπως ακριβώς έχουν, και στο τέλος θα σταθούμε στο περιεχόμενό τους.

====================

1^η κριτική

Κριτική για το βιβλίο του Βασίλη Κων. Αναστασόπουλου
«Ψάρι Ηραίας Αρκαδίας»

Δεν κατάφερα να βρεθώ στην παρουσίαση του βιβλίου που έγινε στο Γαλάτσι στις 20 Μαίου λόγω ανειλημμένων επαγγελματικών υποχρεώσεων, αλλά την επομένη το πρωί ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο, που ομολογώ πως περίμενα με μεγάλη αγωνία. Και αυτό γιατί βιβλία που αφορούν το χωριό μας είναι μετρημένα. Συγκεκριμένα, τα δύο βιβλία που κυκλοφόρησε ο τέως πρόεδρος και μοναδικός μόνιμος κάτοικος του χωριού Νικόλας Ζαφειρόπουλος και το λεύκωμα που κυκλοφόρησε πέρσι η αδελφότητα Ψαραίων για τα εβδομήντα χρόνια και φιλοτέχνησε ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Δ. Γκιώνης.

          Το παρόν βιβλίο παρουσιάζει ακόμα ένα ενδιαφέρον, αφού ο συγγραφέας κατάγεται μεν από το χωριό αλλά γεννήθηκε στην Αθήνα. Γνώρισε το χωριό ως παραθεριστής και το αγάπησε περισσότερο κι από εμάς που είμαστε γέννημα θρέμμα. Η αγάπη του για το χωριό έγινε αφορμή το 1995 να δημιουργήσει πρωτοποριακά διαδικτυακή σελίδα που αφορά τα νέα του χωριού, την οποία οι χωριανοί αγκάλιασαν με μεγάλο ενδιαφέρον. Ο συγγραφέας στο βιβλίο κάνει αναφορά στην γεωγραφική θέση του χωριού, παρουσιάζει μια εκδοχή για την προέλευση του ονόματος του, αναφέρεται στις ασχολίες και τις συνήθειες της μικρής μας κοινωνίας.

          Ενδιαφέρον έχει το μητρώο αρρένων του 1844 με τους κατοίκους των τριών χωριών (Παλούμπα-Παπαδά-Ψάρι) όπου ο αναγνώστης μπορεί να μάθει ποιοι ήταν τότε οι κάτοικοι του χωριού μας. Στη συνέχεια αναφέρεται στο βιβλίο πρακτικών της κοινότητας Ψαρίου από το 1925. Εκεί ο αναγνώστης θα δει από τις γενικές συνελεύσεις τα ενδιαφέροντα της κοινότητας όπως ο προϋπολογισμός για τον αγροφύλακα, η εισφορά για να κατασκευαστεί μια βρύση, ένα πηγάδι, να ανοιχτεί ένας αγροτικός δρόμος, τους εκάστοτε προέδρους κ.λ.π.

          Εκεί που το βιβλίο παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι η αναφορά στα τοπωνύμια, που για όσους από εμάς τα βιώσαμε αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Πάνω από πεντακόσια τοπωνύμια, όπου ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει, σε όσα μπορεί, την προέλευση τους.

          Τέλος παραθέτει από κατάστιχα της οθωμανικής αυτοκρατορίας του 1515 τα ονόματα που αναφέρονται στο χωριό Ψάρι του δήμου Καριταίνης. Χωρίς να είμαστε ειδικοί, με την πρώτη ανάγνωση, μάλλον πρόκειται για κατοίκους του χωριού Ψάρι-Παλαμάρι που ανήκει στο δήμο Καριταίνης και οι κάτοικοί του αν κρίνουμε από τα ονόματα πρέπει να ήταν Λατίνοι που εκδιώχθηκαν ή εγκατέλειψαν για κάποιο λόγο το χωριό.

          Ομολογώ ότι το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί, όχι μόνο από τους συγχωριανούς και φίλους, αλλά και από τα πέριξ χωριά. Συγχαίρω τον συγγραφέα και του εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και να έχει συνέχεια.

Η κριτική από την εφημερίδα εδώ.

Δημήτρης Μαυραειδόπουλος

 

2^η κριτική

Ψάρι Ηραία Αρκαδίας
Πηγές γραπτές, επί του χάρτου και επί του εδάφους

Κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο του Βασίλη Κ. Αναστασόπουλου με τον παραπάνω τίτλο και υπότιτλο. Αποτελείται από 184 σελίδες (σχήματος 24 εκ. x 17 εκ.) και συνοδεύεται από μια αυτοτελή έγχρωμη αεροφωτογραφία, διαστάσεων 85 εκ. x 66 εκ., σε μορφή χάρτη, που απεικονίζει το γεωφυσικό ανάγλυφο του χωριού του, πάνω στην οποία έχουν αποτυπωθεί από τον συγγραφέα διάφορες ονοματοδοσίες τόπων του χωριού (τοπωνύμια) που παραπέμπουν σε παλαιούς και νέους οικισμούς, σε οικίες, πλατείες, ναούς, σχολείο, πηγές (βρύσες και πηγάδια), αλώνια, ληνούς, κεντρικές και αγροτικές οδικές αρτηρίες (αμαξιτές), ημιονικούς δρόμους, καλύβια, σπηλιές, χειμάρρους, με τον μεγαλοχείμαρρο Γκούρα, κ.ά.

Και όλα αυτά ο αναγνώστης μπορεί να τα πληροφορηθεί και εντοπίσει μέσα από ένα κατατοπιστικό υπόμνημα που φιλοξενεί η αεροφωτογραφία (χάρτης).

Με το πόνημά του αυτό ο συγγραφέας Β.Κ. Αναστασόπουλος, γνωστός ιστορικός ερευνητής και συντάκτης και άλλων ιστορικών σελίδων και άρθρων, δημοσιευμένων σε διάφορα έντυπα, εμπλουτίζει έτι περαιτέρω και τη Γορτυνιακή βιβλιογραφία που σχετίζεται με τα χωριά της επαρχίας μας.

Καθώς δηλώνει ο συγγραφέας στον πρόλογό του, με την έκδοση αυτή δεν επιδιώκει να καταργήσει ή απορρίψει προγενέστερα πονήματα συμπατριωτών του, σχετικά με το χωριό τους, αλλά να συμπληρώσει απλώς τυχόν ιστορικά κενά και να δώσει την αφορμή σε νεότερους συγγραφείς (συμπατριώτες του και μη) για περαιτέρω έρευνες, προκειμένου να συμπληρώσουν τη δική του προσπάθεια για μια πληρέστερη ιστοριογραφία του χωριού τους.

Τον συγγραφέα απασχολεί η αναζήτηση της ιστορικής αλήθειας σχετικά με την ίδρυση και παρουσία του χωριού στο χώρο του από την πρωτοκατοίκησή του μέχρι σήμερα. Γι’  αυτό και ανατρέχει σε διάφορες πηγές (αρχεία, κιτάπια και παράδοση) για την ανεύρεση των στοιχείων εκείνων που τεκμηριώνουν την ιστορική εξέλιξη του χωριού από τις απαρχές του μέχρι σήμερα.

Αναζητεί την αλήθεια, γιατί αυτή συνομιλεί με την ιστορία και καθιστά αξιόπιστη κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο χωριό του. Γι’ αυτό και στον επιτυχημένο υπότιτλο του βιβλίου του ομιλεί για «πηγές γραπτές επί του χάρτου και του εδάφους».

Γνωρίζει ότι τα τοπωνύμια, την ιδιαίτερη σημασία των οποίων προβάλλει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του, μπορούν να μας δώσουν ικανοποιητικά στοιχεία για την ιστορία του χωριού. Γιατί μέσα από γλωσσικά ίχνη αντλούμε το δικαίωμα να μιλήσουμε για το πέρασμα και τη συμβίωση φυλετικών ομάδων, με βεβαιότητα στο χώρο μας, αλλά με ερωτηματικά για τον ακριβή χρόνο διέλευσης και διαμονής τους.

Η όποια συμβίωση φυλετικών ομάδων σε έναν τόπο δημιουργεί, όπως είναι φυσικό, και καταγράφει τα δικά της δεδομένα, με τα ιδιαίτερα γλωσσικά, υλικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά (λεξιλόγιο, κατοικίες, πύργοι, ναοί, βρύσες, τραγούδια, έθιμα κ.λπ.).

Πολλά και δικαιολογημένα τα ερωτηματικά του συγγραφέα ως προς την καθαρότητα των διαφόρων φυλετικών ομάδων που πέρασαν από τον τόπο μας αλλά και ως προς το αποτέλεσμα που προέκυψε από την όλη αυτή εξελικτική διαδικασία.

Μια κάποια ερμηνεία των φυλετικών ομάδων (σλαβικών, αλβανικών, ενετικών, τουρκικών κ.λπ.), που, όπως φαίνεται, πέρασαν από το χωριό του συγγραφέα, το ΨΑΡΙ ΗΡΑΙΑΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ, μας προσφέρουν μερικά τοπωνύμια από τα συνολικά 504 που καταγράφει ο ίδιος, πολλά από τα οποία χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα και προσδιορίζουν τις παρεμβάσεις και τα έργα των κατοίκων της περιοχής.

Τα τοπωνύμια επιβεβαιώνουν τον συγγραφέα Αντώνη Μηλιαράκη ο οποίος τα χαρακτήρισε «ως γεγλυμμένες επί του εδάφους επιγραφές», ενώ ο αείμνηστος ιστορικός Λάμπρου υποστήριζε ότι «τα τοπωνύμια είναι τα τόξα μιας κατεστραμμένης γέφυρας, η οποία θα μας μεταφέρει από το παρόν στο παρελθόν και θα μας βοηθεί να μελετούμε με ασφάλεια την ιστορία του τόπου μας».

Ακριβώς σε μια τέτοια μελέτη αποβλέπει και το πόνημα του Β.Κ. Αναστασόπουλου, η οποία στηριζόμενη σε γραπτές, κυρίως, πηγές, θα μας αποτρέπει από μυθοπλασίες και αυθαίρετες καταγραφές που είναι αντίθετες στην πραγματική ιστορία.

Στον συγγραφέα Β. Κ. Αναστασόπουλο ανήκουν πολλά και θερμά συγχαρητήρια. Μπράβο του.

 

Ιωάννης Ηλ. Νικολακόπουλος

====================

Ο αγαπητός κοντογείτονας από την Αετορράχη Αρκαδίας κύριος Γιάννης Ηλ. Νικολακόπουλος, έχει γράψει δεκάδες άρθρα παιδαγωγικού (Δάσκαλος στον επαγγελματικό βίου του), λαογραφικού, κοινωνικού και ιστορικού περιεχομένου, τα οποία έχουν δημοσιευθεί σε τοπικές εφημερίδες της Αρκαδίας, της Ηλείας και της Λακωνίας, καθώς και σε περιοδικά και επετηρίδες, όπως, Ελληνοχριστιανική Αγωγή, Μοριάς, Γορτυνιακά 1999, Ολυμπιακή Εστία, Μάραθα κ.α. Τέλος, έχει γράψει το ανεκτίμητο έργο «Η Αετορράχη Αρκαδίας», τόμ, Α και Β, 2014.

          Τον ευχαριστούμε πολύ, για τον καλό του λόγο  

Ο Δημήτρης Αν. Μαυραειδόπουλος, αγαπητός πατριώτης μας, μέσα από μεγάλο πλήθος άρθρων του, καταθέτει «τα αυτονόητα» όπως μας πληροφορεί στο προσωπικό του ιστολόγιο. Τα άρθρα του αυτά, προέρχονται από δημοσιεύματα που έκανε σε αθηναϊκές εφημερίδες και μέσα από τα οποία διακρίνει τις παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας.

Ευχαριστούμε πολύ και αυτόν, για την καλόπιστη κριτική του ματιά. Θέλουμε όμως να διευκρινίσουμε ένα σημείο της κριτικής του, αυτό της τελευταίας παραγράφου, και στο οποίο πιστεύει ότι τα οθωμανικά κατάστιχα αφορούν το Ψάρι Τρικολώνων. Γράφει ο αγαπητός πατριώτης μας: «Τέλος παραθέτει από κατάστιχα της οθωμανικής αυτοκρατορίας του 1515 τα ονόματα που αναφέρονται στο χωριό Ψάρι του δήμου Καριταίνης. Χωρίς να είμαστε ειδικοί, με την πρώτη ανάγνωση, μάλλον πρόκειται για κατοίκους του χωριού Ψάρι-Παλαμάρι που ανήκει στο δήμο Καριταίνης και οι κάτοικοί του αν κρίνουμε από τα ονόματα πρέπει να ήταν Λατίνοι που εκδιώχθηκαν ή εγκατέλειψαν για κάποιο λόγο το χωριό».

          Σύμφωνα με τα δημογραφικά στοιχεία που αντλούμε από τα δημοσιευμένα οθωμανικά κατάστιχα που αφορούν την περιοχή μας -ένα μέρος τους δημοσιεύθηκε στο Αρκαδικό Διαδικτυακό Συνέδριο το 2005- το χωριό μας, εμφανίζεται πότε σαν  Karye– iIpsari, tabi i Karitena και πότε σαν Karye i Ipsari Haymana, tabi i Karitena. Αντίθετα, το Ψάρι Τρικολώνων εμφανίζεται με το όνομα: Trikolona (Τρικολώνων ή Ψάρι). Και τα δύο χωριά, διοικητικά ανήκουν (την οθωμανική περίοδο) στον Δήμο (Kaza) της Καρύταινας κατά τον 16^ο αιώνα μ.χ. Στον 15^ο αιώνα μ.χ. η Καρύταινα ή Λεοντάρι εμφανίζεται με τον όρο Nahiye, δηλαδή σαν επαρχία.

          Τα στοιχεία αυτά δεν αμφισβητούνται από την ιστορική έρευνα έξ όσων γνωρίζουμε και τουλάχιστον ως προς τα ονόματα των οικισμών. Ο Τούρκος καθηγητής ιστορίας Levent Kayapinar, μας έκανε ένα δώρο, ας μας επιτραπεί ο όρος αυτός, διότι φιλοξενήσαμε τη εργασία του στο Αρκαδικό Διαδικτυακό Συνέδριο το 2005, και μας έδωσε τα ονόματα των Ψαραίων που δημοσιεύουμε στο συγκεκριμένο βιβλίο μας. Και πράγματι, μερικά ονόματα, από τα 150 περίπου, πρέπει να είναι λατινογενή, όπως αναφέρει και ο συμπατριώτης μας. Όχι όμως όλα.

          Τόσο ο Levent Kayapinar, αλλά και ο καλός μας φίλος, ο Έλληνας καθηγητής ιστορίας – Οθωμανολόγος, Γιώργος Λιακόπουλος, ετοιμάζουν βιβλία για την περίοδο αυτή, την οθωμανική, και σε αυτά, γνωρίζοντας από τους ίδιους, θα περιλαμβάνονται και τα ονόματα όλων των οικισμών και του Δήμου (Kaza) της Καρύταινας. Εν αναμονή λοιπόν …

 

 

 

 

Βασίλης Κ. Αναστασόπουλος