Ψάρι Ηραίας - Αρκαδίας

Ψυχανάλυση & εξουσία - οι σύγχρονες αρρώστιες

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε στις Πέμπτη, 30 Μαρτίου 2023 14:48

Εμφανίσεις: 744

Ψυχανάλυση & εξουσία - οι σύγχρονες αρρώστιες

«Τι είναι ψυχανάλυση; Μιά αρρώστια που έχει την απαίτηση να θεραπεύσει τους ανθρώπους». Κάρλ Κράους – βιεννέζος πολίτης

Είναι η εξουσία ό,τι και η ψυχανάλυση; Δηλαδή αρρώστια; Παράνοια; Αφελώς, πολύς κόσμος πιστεύει πως ο Φρόϋντ ήταν ο μεγάλος ψυχαναλυτής του κόσμου, ενώ αντίθετα -οι μαθητές του κυρίως- πίστευαν γι’ αυτόν αυτό που οι Έλληνες το είπαν με μεγαλύτερη σαφήνεια όταν ήθελαν να δείξουν την γύμνια κάποιου υπερτιμημένου ανθρώπου: «τενεκές ξεγάνωτος». Αθάνατη ελληνική γλώσσα, τι μαγικές λέξεις έχεις μέσα σου και δείχνεις με σαφήνεια το απόλυτο τίποτα; Όλα όσα είπε ο Φρόϋντ τα δανείστηκε από τους Έλληνες και τον Νίτσε, αλλά έγινε «μεγάλος» διότι τον «έσπρωξε» μπροστά η μεγαλοαστική τάξη της εποχής του. Πως; Με τι τρόπο; Μα με τις γυναίκες φυσικά. Έβαλε στο ψυχαναλυτικό ανάκλιντρο όλες τις κυρίες των τιμών της εποχής, και αυτές -πεινασμένες για σεξ- έβγαζαν τον πόνο τους, τον συνέλεγε αυτός, μάθαινε τους φόβους τους κι έβγαζε φράγκα. Την εργατική τάξη δεν την καταδέχτηκε ο Φρόϋντ μα και η εργατική τάξη δεν είχε ανάγκη την ψυχανάλυση, έκανε σεξ χωρίς αυτήν, τα ζευγάρια συνευρίσκονταν ερωτικά, δεν υπήρχαν κυρίες επί των τιμών να τις κερατώνουν οι μεγαλοαστοί σύζυγοι τους.

Πέρα από τους Έλληνες και τον Νίτσε, ο μεγάλος Γκαίτε, ο Σοπενάουερ, ο Λεοπάρντι, ο μέγιστος Ντοστογιέφκυ, μα και άλλοι, είχαν ασχοληθεί με το ασυνείδητο, αλλά δεν «εμβάθυναν» στο κέρατο των κυριών επί της τιμής και στις λιβιδινικές απόψεις του «θεού» Φρόϋντ. Η φράση: «η εξουσία έχει πάντοτε ορμές» πολύ πιθανό να βγήκε από τις διδαχές του Φρόϋντ, άρεσε στους πάσης φύσεως εξουσιαστές του κόσμου, διότι μόνο έτσι μάλλον μπορούν και συνευρίσκονται σεξουαλικά, με την φροϋδική εννοείται αντίληψη.

Έρχεται σήμερα ένας ωραίος τύπος, ο Rutger Bregman και επεκτείνει το νήμα γράφοντας για την εξουσία: «Αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι με εξουσία ενεργούν κυριολεκτικά σαν να διακατέχονται από μιά εγκεφαλική βλάβη στην οποία δίνεται από την ψυχιατρική ο όρος  ε π ί κ τ η τ η  κ ο ι ν ω ν ι κ ο π ά θ ε ι α. Η πάθηση αυτή αποτελεί μια κληρονομική κοινωνική διαταραχή της προσωπικότητας η οποία διαγνώστηκε για πρώτη φορά από τους ψυχολόγους του 19ου αιώνα και προκύπτει ύστερα από χτύπημα στο κεφάλι, που πλήττει καίριες περιοχές του εγκεφάλου μετατρέποντας τους καλλίτερους ανθρώπους σε αισχρούς Μακιαβελιστές. Αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι εξουσίας παρουσιάζουν τις ίδιες τάσεις. Όχι μόνο είναι πιο παρορμητικοί, εγωιστικοί, απερίσκεπτοι, αλαζόνες και αγενείς από ό,τι ο μέσος όρος των άλλων ανθρώπων, αλλά σχεδόν δεν τους ενδιαφέρει η «σκοπιά» από την οποία αντιλαμβάνονται τα γεγονότα οι συμπολίτες τους. Επίσης είναι πιο αναίσχυντοι, αδυνατώντας συχνά να εκδηλώσουν στο πρόσωπο τους την αντίδραση της ντροπής, δηλαδή το να κοκκινίζουν. Η εξουσία μοιάζει να δρα σαν αναισθητικό που σε κάνει αναίσθητο απέναντι στους άλλους. Είναι σαν να μην νιώθουν πλέον συνδεδεμένοι με τους άλλους συνανθρώπους τους. Σαν να έχουν αποσυνδεθεί. Αν είσαι ισχυρός, είναι πιθανόν να θεωρείς τους περισσότερους ανθρώπους, τεμπέληδες και αναξιόπιστους. Ότι χρειάζονται επίβλεψη και παρακολούθηση, να τους κουμαντάρουν και να τους ελέγχουν, να τους λογοκρίνουν και να τους λένε τι να κάνουν. Και επειδή η εξουσία  σε κάνει να νιώθεις ανώτερος από τους άλλους, θα θεωρήσεις ότι όλο αυτόν τον έλεγχο πρέπει να τον εμπιστευτούν σε εσένα. Με το που φτάνεις στην κορυφή, ο,τιδήποτε βρίσκεις παράλογο η ενοχλητικό μπορείς απλώς να το αγνοήσεις, να του επιβάλεις κυρώσεις, να τον κλείσεις μέσα. Οι ισχυροί άνθρωποι δεν χρειάζεται να δικαιολογούν τις ενέργειές τους και επομένους έχουν τη δυνατότητα να μπορούν να φοράνε παρωπίδες. Το τραγικό όμως είναι πώς το να μην διαθέτεις εξουσία έχει το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα. Η ψυχολογική έρευνα δείχνει οι άνθρωποι που αισθάνονται ανίσχυροι νιώθουν λιγότερο σίγουροι για τον εαυτό τους. Διστάζουν να εκφράσουν άποψη. Όταν βρεθούν σε ομάδα, υποβιβάζουν από μόνοι τους τον εαυτό τους και υποτιμούν την ίδια τους την ευφυΐα. Ατυχώς, πάντα βρίσκονται άνθρωποι ανίκανοι να νιώθουν ντροπή, είτε επειδή είναι εθισμένοι στο ναρκωτικό της εξουσίας, είτε ανήκουν σε μια μικρή μερίδα που γεννιέται με κοινωνικοπαθολογικά χαρακτηριστικά. Στη σύγχρονη Δημοκρατία μας, η αναισχυντία μπορεί να είναι επωφελής για κάποιους. Οι πολιτικοί που δεν τους εμποδίζει η ντροπή είναι ελεύθεροι να κάνουν πράγματα που άλλοι δεν θα τολμούσαν. Το θράσος όμως του αναίσχυντου ανταμείβεται από τις σύγχρονες “μετριοκρατίες” επειδή οι “ειδήσεις” προβάλλουν τη διαστροφή και το παράλογο. Σε αυτού του είδους τον κόσμο, στην κορυφή δεν φτάνουν οι πιο φιλικοί και ενσυναίσθητοι ηγέτες, αλλά το αντίθετο. Σε αυτόν τον κόσμο, επιβιώνουν οι αναίσχυντοι».

Όλα τα παραπάνω του Rutger Bregman, είναι πολύ εύκολα παρατηρήσιμα, δίχως καν την ψυχαναλυτική έρευνα. Εύκολα και απλά, μπορεί ο καθένας μας να διαπιστώσει την αλλαγή συμπεριφοράς του γείτονά μας, του φίλου μας, του συγγενή μας, του ομοϊδεάτη μας, του συνδικαλιστή (ναι, υπάρχει ακόμα έν ζωή κι αυτό το φρούτο της δημόσιας ζωής), του κομματόφρονα - πόσο θεαματικά αλλάζει σαν αναλάβει ένα πόστο εξουσίας. Και δεν χρειάζεται αυτό το πόστο να είναι αρχηγού κράτους, ένας απλός δημοτικός σύμβουλος, ένας πρόεδρος ενός χωριού, ένας εκδότης τοπικού φυλλαδίου, ο ιερέας εννοείται της γειτονιάς, ο χωροφύλακας (ο πάλαι ποτέ), ο παραμικρός μικρό-εξουσιαστής, θα μας νουθετήσει, θα μας μαλώσει, θα μας επιπλήξει, εμάς όλους τους απροσάρμοστους, εμάς, που δεν καταλαβαίνουμε, που δεν ακούμε, που δεν συμμεριζόμαστε, εμάς που δεν γνωρίζουμε ενώ αυτός ξέρει τα πάντα.

Έτσι κάπως κινείται ο κόσμος, οι μετριότητες βρίσκονται στην εξουσία και φυσικά έχουν θεοποιήσει τον Φρόϋντ. Μπορεί να μην υποστηρίξει η μία μετριότητα την άλλη;

Opsarion.gr